AKS Górnik Niwka Sosnowiec to jeden z najbardziej zasłużonych klubów w naszym regionie. W 2017 roku świętował swoje 100. urodziny.
Początki klubu z Niwki sięgają 1917 roku. Jego protoplastą była Korona – jednosekcyjny piłkarski klub sportowy utworzony z inicjatywy ówczesnego sekretarza gminy w Niwce, Andrzeja Kowalika. Grali w niej uczniowie szkoły oraz pracownicy kopalni Jerzy i późniejszej Fabryki Maszyn Górniczych. Jej założycielem był Bolesław Krupiński.
Początkowo drużyna w Niwce grała głównie na łąkach przy Moście Renardowskim nad Przemszą. Wyróżniającymi się piłkarzami byli m.in. Edward Smoczarski, Mieczysław Fijałkowski, Wiktor Łapiński, Stanisław Śliwa i Henryk Ziółkowski.
W 1924 roku Korona zawiesiła swoją działalność. Powodem były coraz większe trudności finansowe. Część zawodników przeszła do innych klubów, a część utworzyła drużynę piłkarską przy Katolickim Stowarzyszeniu Młodzieży.
Powstanie klubu
W latach 1924-1928 działało w Niwce już kilka klubów – utworzona w 1926 roku przez Adama Nogaja i Franciszka Wolskiego Niweczanka, a także Strzelec, Samson i Achilles. Działaczom brakowało jednak silnego klubu nawiązującego do tradycji wspomnianej już Korony. Pod koniec lat dwudziestych postanowili więc utworzyć nowy klub. I tak w 1928 roku, z inicjatywy Franciszka Stołki i Franciszka Płocińskiego oraz Władysława Burzyńskiego, w Zagłębiu pojawił się Amatorski Klub Sportowy Niwka.
Przez cztery lata będzińskie władze powiatowe nie chciały jednak zatwierdzić statutu AKS-u. Władze pod nazwą „amatorski” obawiały się elementów „wiechrzycielskich i przewrotnych”. Statut zatwierdzono dopiero w 1932 roku. Przez ten czas piłkarze występowali jako Katolickie Stowarzyszenie Młodzieży.
Początki były trudne
Piłkarze AKS-u początkowo występowali w zagłębiowskiej D-klasie. W 1932 roku awansowali i do 1935 roku grali w C-klasie. Następnie wywalczyli awans do A-klasy. W sezonie 1938/1939 zdobyli nawet wicemistrzostwo Zagłębiowskiego Okręgu Piłki Nożnej. W drużynie grali wówczas Jan Borynia, Marian Caba, Tadeusz i Wiesław Fajkiszowie, Franciszek Płociński, Franciszek i Jan Stolkowie, Adam Nogaj, Wiktor Pluciński czy Henryk Ziółkowski.
AKS Niwka dysponował boiskiem nad Białą Przemszą. Nie posiadał jednak własnego lokalu. Działacze korzystali z pomieszczeń KSM lub prywatnych mieszkań.
O okresie międzywojennym, oprócz piłki nożnej, w Niwce działały również inne sekcje – hokeja na lodzie (od 1933/1934), lekkoatletyczna (od 1928 roku) i kolarska.
Grali w konspiracji
W okresie II wojny światowej zespół (jako KS Niwka) brał udział w rozgrywkach o tytuł mistrza Zagłębia Dąbrowskiego. Zawodnicy w konspiracji grali na boiskach na Upadowej i na Jęzorze.
Po wyzwoleniu Zagłębia, wiosną 1945 roku AKS Niwka został reaktywowany. Prezesem klubu został Henryk Ziółkowski. Powstawały też nowe sekcje – bokserska, siatkarska, tenisa stołowego, lekkoatletyczna i kolarska.
Najlepsze lata AKS-u
Od 1948 roku klubem opiekowała się KWK Niwka-Modrzejów. Nosił on wówczas nazwę AKS Górnik Niwka. Kopalnia zadbała też o rozwój infrastruktury – wybudowała stadion i halę sportową.
Najlepszy okres w historii zielonej koniczynki przypadł na lata siedemdziesiąte. Wtedy to sosnowiczanie po raz pierwszy awansowali na zaplecze ekstraklasy (ówczesna II liga). W drużynie prowadzonej przez Mariana Tobika występowali m.in. Jerzy Kloc, Leszek Tobik, Jerzy Musiał, Kazimierz Biedak, Mirosław Chudy, Jerzy Miedziński, Tadeusz Gręda, Wiesław Micuda i Marek Muc.
W II lidze AKS występował przez sześć sezonów (do 1976) i w 1984 roku. Wyróżniającymi się graczami byli wtedy m.in. Józef Grząba i Zbigniew Mikołajow.
Od 1991 roku klub sponsorowany był przez miejscową kopalnię, która wspierała także piłkarzy i koszykarzy Wisły Kraków, a także Wytwórnię Maszyn Górniczych.
Trudne czasy
W okresie transformacji ustrojowej klub znalazł się w trudnej sytuacji. W wyniku zmian w polskim górnictwie, kopalnia przestała go finansować. Efektem tego była likwidacja kilku sekcji. AKS popadł w długi, a jego obiekty zaczęły niszczeć.
Sytuacja poprawiła się nieco w 2004 roku, kiedy to obiekt przejęło miasto. Od 2001 roku klub występował pod nazwą AKS Niwka Sosnowiec. – Był to dla nas bardzo trudny czas. Za wszelką cenę staraliśmy się jednak ratować ten klub. Udało nam się namówić miasto, aby przejęło obiekt, który dziś jest jednym z piękniejszych w Zagłębiu. Te trudne czasy to już na szczęście historia. Teraz trzeba patrzeć w przyszłość i cieszę się, że działacze klubu stawiają na młodzież – wspomina Józef Grząba.
W latach 2015-2018 AKS Niwka występował w sosnowieckiej Patrick A-klasie. W roku jubileuszowym w nazwie klubu ponownie pojawił się „Górnik”.
Odbudowa i awans AKS-u
Pod koniec 2017 roku, po wielu zawirowaniach, los AKS Górnik Niwka Sosnowiec nie był pewny. Stery w klubie przejął Paweł Niedzwiedzki, który wyznaczył sobie dwa cele – usystematyzowanie sytuacji klubu pod względem organizacyjnym i awans zespołu do ligi okręgowej. Oba cele zostały osiągnięte. Wierni kibice z południowej dzielnicy Sosnowca swym głośnym dopingiem wspierali swoich lokalnych ulubieńców, a ci odwdzięczyli im się zasłużonym, choć wywalczonym dopiero w ostatniej kolejce, awansem.
AKS Górnik Niwka Sosnowiec to także prężnie rozwijająca się akademia, w której obecnie trenuje ponad 150 młodych adeptów piłki nożnej.
Opracował: Mateusz Załęski